Καλλιεργώντας ικανότητες της υπαίθρου

Τα σύγχρονα πρότυπα παραγωγής-κατανάλωσης, τα οποία ακολουθούνται από δισεκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο, έχουν δημιουργήσει μία σειρά από παρενέργειες οι οποίες σχετίζονται με την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και της υγείας του ανθρώπινου πληθυσμού. Είναι πλέον σαφές ότι η μετάβαση της κοινωνίας προς την αειφορία απαιτεί αλλαγές στον τρόπο ζωής. Για να επιτευχθούν αυτές οι αλλαγές με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο, είναι σημαντικό να δουλέψουμε με τα παιδιά, δημιουργώντας τους πολίτες του μέλλοντος.

Αυτή η παραδοχή έδωσε στη Σμαράγδα Πετρίδη το ερέθισμα να ασχοληθεί με την εκπαίδευση για την αειφορία. Βλέποντας το πώς τα παιδιά επηρεάζονται θετικά και βελτιώνουν την αλληλεπίδραση με τους γονείς και μεταξύ τους όταν έρχονται σε επαφή με τον εξωτερικό χώρο, αποφάσισε να κάνει ένα μεταπτυχιακό πάνω στην Υπαίθρια Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και τη Βιωσιμότητα. Παράλληλα, η εθελοντική της δράση στην Greenpeace της έδωσε μία νέα κατανόηση σχετικά με τις μεγάλες παγκόσμιες περιβαλλοντικές προκλήσεις.

Έχοντας μεγαλώσει στην Αθήνα και σπουδάσει στο εξωτερικό, η Σμαράγδα γνώριζε για το κτήμα της θείας της και των ξαδέρφων της στην Αλεξανδρούπολη εδώ και χρόνια. Παλαιότερα, το κτήμα εξασφάλιζε τα λαχανικά, το κρέας και το γάλα της οικογένειας, η οποία ήταν αυτάρκης σε έναν μεγάλο βαθμό. Με τα χρόνια, εξελίχθηκε από έναν μεγάλο οικογενειακό λαχανόκηπο, σε ένα κτήμα σαράντα στρεμμάτων που σήμερα εξυπηρετεί περισσότερες από δέκα οικογένειες της πόλης με φρέσκα, εποχιακά, βιολογικά πιστοποιημένα προϊόντα. Αυτά περιλαμβάνουν μία μεγάλη ποικιλία λαχανικών και μυρωδικών, καθώς και καρύδια, αμύγδαλα, αυγά, αλλά και καλοκαιρινά φρούτα όπως καρπούζια, πεπόνια και σταφύλια. Οι λίγες ελιές του κτήματος παρέχουν το ελαιόλαδο της οικογένειας προς ιδία κατανάλωση.

Το κτήμα αυτό κέντρισε για πρώτη φορά το ενδιαφέρον της Σμαράγδας πριν από πέντε χρόνια, κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στην Αλεξανδρούπολη. Έχοντας μεγαλώσει στην Αθήνα, και συνηθισμένη στους ρυθμούς της μεγαλούπολης, δεν είχε έρθει σε επαφή με πιο μικρές κοινωνίες, όπου είναι πιο εύκολο να νιώσει κανείς το αίσθημα της κοινότητας. Στην Αλεξανδρούπολη είδε πως οι παραδόσεις και τα ήθη είναι ακόμη ζωντανά, οι αναμνήσεις που μοιράζονται οι άνθρωποι πιο έντονες, κάτι εντελώς διαφορετικό από τα βιώματα που είχε στην Αθήνα.

Όταν τελείωσε το μεταπτυχιακό της, ένιωσε την ανάγκη να εφαρμόσει πρακτικά τις γνώσεις που είχε αποκτήσει. Και επέλεξε την εργασία στο βιολογικό κτήμα των συγγενών της ως ένα βήμα προς την αυτάρκεια, αλλά και ένα σημαντικό μάθημα για να παρακολουθήσει ολόκληρη τη διαδικασία: από τη σπορά ως τη συγκομιδή. Στην πορεία, κατάλαβε πως αυτή η εμπειρία μπορεί να συνδυαστεί εύκολα με την επαγγελματική της πορεία ως εκπαιδευτικός για την αειφορία.

Από παιδαγωγική άποψη, ένα βιολογικό αγρόκτημα μπορεί να προσφέρει πολλά σε σχολεία που το επισκέπτονται ενεργά για να έχουν τον δικό τους λαχανόκηπο, να βλέπουν πώς δημιουργείται το έδαφος και πώς καλλιεργούνται τα διάφορα προϊόντα που τρώμε σε καθημερινή βάση. Αλλά και σε δασκάλους, οι οποίοι μπορούν να συνδυάσουν τη διδακτέα ύλη με εκδρομές οι οποίες διδάσκουν εμπειρικά στα παιδιά όλων των ηλικιών όσα μαθαίνουν από τα βιβλία. Όπως αναφέρει η Σμαράγδα, “η επαφή με ένα τέτοιο κτήμα μπορεί να φαίνεται ότι μας πηγαίνει μερικά βήματα πίσω στο χρόνο, αλλά τελικά ίσως μας πηγαίνει μπροστά στο μέλλον”.

Ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας -ο οποίος δεν γίνεται άμεσα αντιληπτός- είναι ότι ένα αγρόκτημα που είναι προσβάσιμο στους καταναλωτές προσφέρει πολλά περισσότερα από καλά, καθαρά και υγιεινά προϊόντα. Πολύς κόσμος έχει ξεπεράσει προσωπικά προβλήματα, στενοχώριες, ακόμη και ασθένειες δουλεύοντας λίγες ώρες της εβδομάδας με τη γη. “Η επαφή με τη φύση, η χειρωνακτική εργασία, το ξεβοτάνισμα, το άγγιγμα του εδάφους δίνει ένα νέα νόημα στους ανθρώπους που επισκέπτονται το κτήμα. Ο άλλος έρχεται φορτισμένος από τη ρουτίνα της καθημερινότητας και φεύγει πιο γεμάτος. Συγχρόνως, θα μαζέψει και 5-6 ντομάτες για τη μεσημεριανή του σαλάτα”. Αυτό μας λέει η Σμαράγδα και τονίζει πως και για την ίδια ο αγρός γίνεται ένα ωραίο σταυροδρόμι για συναντήσεις με διάφορους ανθρώπους όλων των ηλικιών.

Είναι σημαντικό το ότι νέοι άνθρωποι, με σπουδές σε ενδιαφέρονται αντικείμενα που μπορούν να προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο και στην αειφορία του πλανήτη, δημιουργούν ένα νέο και καινοτόμο όραμα για την αναγέννηση της γης. Η ιστορία της Σμαράγδας δείχνει ότι υπάρχουν τρόποι με τους οποίους μπορούμε να βελτιώσουμε τις επιλογές μας, στηρίζοντας τους ανθρώπους που φροντίζουν τη γη και παράγουν την τροφή μας με βιώσιμο τρόπο. Και ότι η καλύτερη παρατήρηση του ό,τι σχετίζεται με την παραγωγή της τροφής μας, μπορεί να δημιουργήσει νέες συνδέσεις που μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο. Παράλληλα, δίνει τροφή για σκέψη σχετικά με τη διαπαιδαγώγηση των μαθητών, μιας και η κατανόηση της αλυσίδας της παραγωγής από το έδαφος μέχρι τη συγκομιδή των καρπών μπορεί να δώσει πολλά ερεθίσματα τα οποία μπορούν να μετατραπούν σε εξαιρετικά σημαντικές παιδαγωγικές μεθοδολογίες για την αειφορία.

Συνέντευξη/Επιμέλεια Κειμένου: Παύλος Γεωργιάδης